Domy energooszczędne, tak samo jak i pasywne, charakteryzują się zwartą bryłą, prostym obrysem i niewielką powierzchnią ścian zewnętrznych. Powierzchnia ścian powinna być mała, w celu ograniczenia strat ciepła. Budynki wysoko energooszczędne powinny mieć jak najlepszy stosunek powierzchni zewnętrznej ścian do jego kubatury. Im ten stosunek jest mniejszy, tym lepiej dla budynku. W domach jednorodzinnych ten stosunek powinien wynosić od 0,8 do 1,0.
Prosta bryła w znaczny sposób ogranicza straty ciepła. Pozbawienie domu wykuszy i lukarn znacznie ogranicza straty ciepła, gdyż największe straty są w narożnikach i załamaniach ścian.
Najlepszą możliwą bryłą, jeżeli chodzi o energooszczędność jest kula, jednak kulisty dom jest raczej pozbawiony sensu. Wystarczy, że budynek będzie prostopadłościanem przykrytym dwuspadowym dachem. Takie rozplanowanie bryły budynku ma na celu ograniczenie strat ciepła, a zarazem zmaksymalizowanie poboru ciepła z zewnątrz. Najmniejsza powierzchnia ścian i największa powierzchnia okien powinna być usytuowana od południa, natomiast największa powierzchnia ścian i najmniejsza okien od północy. Wiąże się to bezpośrednio z odzyskiem ciepła od nasłonecznienia.
Ściany w budynku wysoko energooszczędnym powinny zostać wykonane z materiału o bardzo wysokiej izolacyjności termicznej. Dla budynku pasywnego zalecany współczynnik przenikania ciepła przez ściany powinien wynieść 0,10 W/m2K, jednak bezwzględnie wymagany jest współczynnik na poziomie 0,15 W/m2K. Dla budownictwa wysoko energooszczędnego współczynnik ten powinien być zbliżony.